Kiedy potrzebna jest recepta na leki przeciwalergiczne?
Alergia to nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na substancje powszechnie występujące w środowisku, zwane alergenami (np. pyłek, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, niektóre pokarmy). Kiedy alergik ma kontakt z takim alergenem, jego układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała, głównie immunoglobuliny E, co prowadzi do uwolnienia różnych substancji chemicznych, w tym histaminy, odpowiedzialnej za typowe objawy alergii (np. swędzenie).
W przypadku łagodnych objawów często pierwszą pomocą jest preparat przeciwalergiczny bez recepty dostępny w aptece. Takie preparaty, jak niektóre leki na alergię bez recepty czy krople do oczu na alergię, mogą złagodzić słabsze objawy alergii.
Jeśli jednak:
- masz silną alergię,
- objawy utrzymują się długo,
- odczuwasz obniżoną jakość życia,
- lub gdy nie jesteś pewien, co jest przyczyną dolegliwości i chcesz właściwie rozpoznać alergię,
konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Lekarz przepisze silniejsze leki na alergię na receptę, dostosowane do rodzaju i stopnia nasilenia choroby. Pamiętaj, że nie każdą alergię da się opanować wyłącznie za pomocą środków dostępnych bez recepty; czasem niezbędny jest specjalistyczny lek.
Niektóre leki przeciwalergiczne wymagają regularnego stosowania, inne przyjmuje się doraźnie – lekarz pomoże ustalić najlepszy schemat leczenia.
Główne grupy leków stosowanych w leczeniu alergii
Walka z alergią opiera się na kilku filarach farmakoterapii. Podstawowe i najczęściej wykorzystywane grupy leków, które pomagają milionom osób z alergią to glikokortykosteroidy oraz leki przeciwhistaminowe.
Glikokortykosteroidy (GKS)
Glikokortykosteroidy to grupa leków o bardzo silnym i wielopoziomowym działaniu. Są niezwykle skuteczne w hamowaniu procesów zapalnych leżących u podłoża wielu chorób alergicznych. Poprzez swoje działanie wpływają na różne komórki i mediatory układu odpornościowego, co prowadzi do zmniejszenia nasilenia objawów alergii. Są podstawą terapii wielu schorzeń alergicznych.
Glikokortykosteroidy na alergię:
- Medoxa,
- Encortolon,
- Predasol,
- Polcortolon,
- Beclonasal Aqua,
- Soprobec,
- Benodil,
- Budesonide Easyhaler,
- Budezonid LEK-AM,
- Budiair,
- Budixon Neb,
- Nebbud,
- Nebulin,
- Ondemet,
- Pulmicort
- Tafen Nasal,
- Alvesco,
- Cyxodil,
- Avamys,
- Furocort,
- Edelan,
- Elitasone,
- Elocom,
- Elosone,
- Eztom,
- Ivoxel,
- Metmin,
- Momecutan,
- Momester,
- Mometaxon,
- Nasometin,
- Nasonex,
- Ovixan,
- Zodgane,
- Pronasal Control,
- Hydrocortisonum Jelfa,
- Hydrocortisonum-SF,
- Dexamethason 0,1% WZF,
- Cortineff,
- Flucon.
Rodzaje leków glikokortykosteroidów na alergię
| Doustne | Stosowane w zaostrzeniach chorób alergicznych oraz w stanach zagrożenia życia. To bardzo silne leki przeciwzapalne, wydawane wyłącznie na receptę. Są podstawowymi, najskuteczniejszymi lekami w ciężkich rzutach alergii. |
| Wziewne | Najskuteczniejsze podstawowe leki w leczeniu astmy oskrzelowej, która często ma podłoże alergiczne. Dzięki tej formie podania lek trafia bezpośrednio do oskrzeli, minimalizując działania ogólnoustrojowe. |
| Donosowe | Najskuteczniejsze w terapii wszystkich objawów nieżytu nosa alergicznego (np. katar sienny), zwłaszcza w przypadku uczucia zatkania nosa – zmniejszają objawy silniej niż leki antyhistaminowe. Występują jako spraye do nosa lub krople do nosa na alergię. |
| Stosowane na skórę | Stanowią podstawę leczenia atopowego zapalenia skóry i alergicznego wyprysku kontaktowego. Dostępne jako kremy, maści na alergię, emulsje. W przypadku zmian na skórze odpowiednio dobrany preparat może być traktowany jako najsilniejszy lek na alergię skórną. Przynosi ulgę w objawach takich jak silny świąd i zaczerwienienia. |
| Stosowane do worka spojówkowego | Używane w alergicznym zapaleniu spojówek. Krople do oczu na alergię pomagają zwalczyć miejscowy stan zapalny błon śluzowych. |
Leki przeciwhistaminowe
Leki przeciwhistaminowe blokują działanie histaminy – substancji uwalnianej podczas reakcji alergicznej, odpowiedzialnej za wiele jej objawów, takich jak świąd, katar, kichanie, obrzęk czy pokrzywka. Wyróżniamy leki I generacji oraz nowsze substancje przeciwhistaminowe II generacji. Leki II generacji są preferowane ze względu na mniejsze ryzyko wywoływania senności i innych skutków ubocznych. Preparaty przeciwhistaminowe to często pierwszy wybór jako lek na alergię przy łagodniejszych postaciach uczulenia.
Szeroko stosowane we wszystkich chorobach alergicznych. W alergicznym nieżycie nosa preferuje się leki przeciwhistaminowe II generacji, które rzadziej powodują senność. W alergiach skórnych częściej wykorzystywane bywają leki przeciwhistaminowe I generacji.
Leki przeciwhistaminowe I generacji:
- Peritol,
- Atarax,
- Hydroxyzine Orion,
- Hydroxyzinum Adamed,
- Hydroxyzinum Bluefish,
- Hydroxyzinum Espefa,
- Hydroxyzinum Hasco,
- Hydroxyzinum Polfarmex,
- Hydroxyzinum VP,
- Clemastinum Aflofarm,
- Clemastinum Hasco,
- Clemastinum WZF,
- Diphergan,
- Polfergan.
Leki przeciwhistaminowe II generacji:
- Alermed,
- Allertec,
- Amertil,
- Letizen,
- Zyrtec,
- Aerius,
- Dasselta,
- Delortan,
- Deslodyna,
- Desloratadine Aurovitas,
- Dynid,
- Hitaxa,
- Jovesto,
- Evastix,
- Allegra Telfast 180,
- Telfexo,
- Ketotifen Hasco,
- Ketotifen WZF,
- Alergimed,
- Cezera,
- Contrahist,
- Lirra,
- Nossin,
- Xyzal,
- Zenaro,
- Zyx,
- Claritine,
- Flonidan,
- Loratadyna Galena,
- Loratan,
- Emadine.
Rodzaje leków przeciwhistaminowych dostępnych w aptece
| Doustne | Wiele z nich to tabletki, ale dostępne są też syropy na alergię, najczęściej stosowane u dzieci. |
| Donosowe | Stosowane w nienasilonym alergicznym nieżycie nosa, doraźnie lub przewlekle. Mogą być łączone z lekami obkurczającymi naczynia krwionośne w celu szybszego udrożnienia nosa. |
| Stosowane na skórę | Zmniejszają podrażnienie, świąd i obrzęk skóry w przebiegu alergii skórnej, np. pokrzywki czy po ukąszeniach owadów. Działają miejscowo znieczulająco. |
| Stosowane do worka spojówkowego | Zmniejszają świąd i łzawienie w alergicznym zapaleniu spojówek. |
FAQ – najczęściej zadawane pytania o leki na alergię
Jakie są pierwsze kroki, gdy podejrzewam u siebie alergię?
Obserwuj swoje objawy alergii i spróbuj zidentyfikować potencjalny alergen. Jeśli objawy są silne, nawracają lub nie masz pewności co do przyczyny, skonsultuj się z lekarzem, który zaleci odpowiednie leki na alergię, dostępne na receptę.
Czy leki na alergię można brać cały czas?
Niektóre leki przeciwhistaminowe są bezpieczne do dłuższego stosowania w celu kontroli przewlekłej alergii. Inne, jak glikokortykosteroidy doustne, są zwykle zalecane krótkotrwale w zaostrzeniach. Stosowanie leków obkurczających naczynia krwionośne do nosa dłużej niż kilka dni może prowadzić do polekowego nieżytu nosa.
Jaki jest najsilniejszy lek na alergię?
Siła działania leku zależy od jego rodzaju, dawki, drogi podania i indywidualnej reakcji pacjenta. Zawsze należy stosować lek najlepiej dopasowany do danego problemu alergicznego i objawu.
Czy istnieją domowe sposoby na alergię lub zioła na alergię?
Niektóre domowe sposoby na alergię mogą przynosić ulgę w łagodzeniu objawów, np. płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej przy katarze, czy chłodne okłady na zmiany skórne. Zioła na alergię – ich skuteczność w leczeniu nasilonej alergii jest często ograniczona i niepotwierdzona solidnymi badaniami naukowymi. Domowe sposoby nie powinny zastępować leczenia zaleconego przez lekarza, zwłaszcza jeśli objawy alergii są poważne.
Bibliografia
- Alergologia Polska, Vol. 11, Issue 3, Supplement 1, July–September 2024, DOI: https://doi.org/10.5114/pja.2024.144346 – dostęp 22.05.2025.
- Red. Jerzy Kruszewski, Marek L. Kowalski, Marek Kulus, Standardy w alergologii, Termedia Wydawnictwa Medyczne Poznań 2019 Wydanie III uaktualnione – dostęp 22.05.2025.
- Agnieszka Rey, Marta Chełmińska, Ogólne zasady postępowania w chorobach alergicznych w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2019, tom 13, nr 4, 170–175 – dostęp 21.05.2025.
- Tyrak K, Mejza F. Postępowanie w alergicznym nieży-cie nosa. Podsumowanie wytycznych Allergic rhinitis and its impact on Asthma 2017. Med Prakt. 2018(4): 50–57. – dostęp 22.05.2025.
- Global Initiative for Asthma, 2024 Global Strategy for Asthma Management and Prevention – dostęp 20.05.2025.
- Bolesław Samoliński, Filip Raciborski, Agnieszka Lipiec, Aneta Tomaszewska, Edyta Krzych-Fałta, Piotr Samel-Kowalik, Artur Walkiewicz, Adam Lusawa, Jacek Borowicz, Jarosław Komorowski, Urszula Samolińska-Zawisza, Adam J. Sybilski, Barbara Piekarska, Anna Nowicka, Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP), Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology, Volume 1, Issue 1, 2014 – dostęp 23.05.2025.
- Rejestr Produktów Leczniczych – https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public – dostęp 23.05.2025.
- Pharmindex, https://pharmindex.pl/listalekow# – dostęp 23.05.2025.
