Tabletki na nadciśnienie na receptę – skutki uboczne, działanie, przeciwwskazania

Czym jest nadciśnienie tętnicze (podwyższone ciśnienie krwi)?

Nadciśnienie tętnicze (NT) to przewlekłe schorzenie układu sercowo-naczyniowego, w którym dochodzi do trwałego wzrostu wartości ciśnienia krwi w naczyniach tętniczych. Rozpoznanie stawia się na podstawie średniej wartości z kilku pomiarów ciśnienia krwi, wykonanych w różnych dniach.

Za nieprawidłowe uznaje się wartości:

• ≥140 mmHg dla ciśnienia skurczowego),
• ≥90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego.

Kryteria odnoszą się do pomiarów wykonanych w warunkach gabinetowych. W przypadku pomiarów domowych lub dobowego monitorowania ciśnienia normy są niższe – średnia ≥135/85 mmHg oznacza NT.

Czy życie z nadciśnieniem bez skutków ubocznych jest możliwe?

Nadciśnienie tętnicze nie powoduje bólu. Układ krążenia adaptuje się do stopniowego wzrostu ciśnienia. W początkowych fazach rozwoju zaburzeń organizm nie wysyła żadnych ostrzeżeń, a wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z obecności choroby – lub, co gorsza, ma świadomość problemu, jednak nie wprowadza żadnych działań, by zatrzymać jego postępowanie.

Brak objawów nie oznacza jednak, że nie dochodzi do zmian. Przewlekły wzrost ciśnienia tętniczego stopniowo uszkadza naczynia krwionośne, zwiększa opór przepływu krwi, pogarsza wydolność serca i wpływa na funkcję nerek.

Nie bez powodu NT ma niechlubne miano „cichego zabójcy”. Mimo tego, że pacjent przez lata może czuć się dobrze, to równocześnie może dochodzić do istotnych zmian w jego układzie sercowo-naczyniowym – zmian, które z pewnością nie są obojętne dla zdrowia.

Miażdżyca, udar i inne powikłania – kiedy lek na nadciśnienie na receptę to konieczność?

Przewlekłe NT zwiększa ryzyko powikłań – konsekwencje rozwijają się stopniowo, ale mogą prowadzić do trwałego uszczerbku zdrowia.

Najpoważniejsze z nich to:

• miażdżyca
• udar mózgu,
• zawał serca,
• niewydolność serca,
• niewydolność nerek.

Jeśli wartości ciśnienia tętniczego przekraczają 160/100 mmHg lub utrzymują się powyżej 140/90 mmHg pomimo wprowadzenia zmian stylu życia – należy rozpocząć leczenie farmakologiczne. W takiej sytuacji przyjmowanie leków na nadciśnienie tętnicze to jedyny sposób, by utrzymywać wartości ciśnienia na poziomie zmniejszającym ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.

Czy zmiana stylu życia to darmowy lek na nadciśnienie bez recepty?

Według aktualnych wytycznych (PTNT i ESC) pierwszym krokiem w terapii nadciśnienia tętniczego powinna być zmiana stylu życia. U niektórych pacjentów przynosi efekt porównywalny z działaniem farmakologicznym – pozwala skutecznie kontrolować ciśnienie i ograniczyć konieczność stosowania leków hipotensyjnych (szczególnie z NT 1. stopnia bez innych czynników ryzyka).

Największy wpływ na ciśnienie tętnicze ma:

• ograniczenie spożycia soli kuchennej do 5 g (maksymalnie 1 łyżeczki) na dzień;
• regularna aktywność fizyczna – minimum 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo;
• utrata masy ciała – redukcja masy ciała o 5-10% w zauważalny sposób poprawia parametry układu krążenia;
• zdrowa dieta – najbardziej skuteczny jest model diety DASH;
• ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia tytoniu.

Zmiany nawyków nie zastępują leczenia farmakologicznego u wszystkich pacjentów, jednak niezależnie od etapu terapii – wspierają kontrolę wartości ciśnienia tętniczego i zmniejszają ryzyko zmian, które mogą prowadzić do poważnych powikłań.

Leki na nadciśnienie tętnicze pierwszego wyboru

Aktualnie wykorzystywane schematy leczenia NT bazują na kilku grupach preparatów. Wyróżnia się kilka głównych klas leków hipotensyjnych – każda działa inaczej, ale ich wspólnym celem jest obniżenie ciśnienia krwi i zapobieganie powikłaniom naczyniowym.

Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia wykorzystuje się w monoterapii (jeden lek) lub w terapii skojarzonej (kilka leków).

Wybór leku zależy od charakterystyki klinicznej pacjenta, stopnia podwyższenia wartości ciśnienia, chorób współistniejących oraz tolerancji na daną substancję.

Inhibitory ACE (ACE-I, inhibitory konwertazy angiotensyny)

To grupa leków, która blokuje enzym konwertujący angiotensynę I w angiotensynę II – substancje o silnym działaniu zwężającym naczynia. W efekcie naczynia krwionośne rozszerzają się – kolokwialnie mówiąc, krew „zyskuje więcej przestrzeni” i dzięki temu jej ciśnienie ulega obniżeniu.

W przypadku działania ACE-I wskazuje się także na dodatkowy efekt zwiększania stężenia bradykininy.

Bradykinina to związek, który powstaje w organizmie. Odpowiada m.in. za fizjologiczne (naturalne) rozszerzenie się struktur układu naczyniowego – co w połączeniu z blokowaniem enzymów nasila efekt hipotensyjny leków.

Lekarz może zalecić stosowanie ACE-I jest zalecane m.in. u pacjentów po zawale serca, z niewydolnością serca, cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek. W przypadku tych schorzeń NT należy traktować jako czynnik istotnie pogarszający rokowanie, a samo obniżenie jego parametrów jako element profilaktyki wtórnej.

Najczęściej stosowane substancje (nazwa handlowa leku):

Peryndopryl:

• Perindopril Teva,
• Prenessa,
• Pricoron,
• Vidotin.

Ramipryl:

• Ampril,
• Axtil,
• Piramil.

Enalapryl:

• Enarenal,
• Benalapril.

Lizynopryl:

• Lisiprol,
• Lisinoratio,
• LisiHEXAL.

Antagoniści receptora angiotensyny II

Sartany blokują receptory dla angiotensyny II, bez wpływu na poziom bradykininy. Podobnie, jak ACE-I działają rozszerzająco na naczynia krwionośne i prowadzą do obniżenia ciśnienia tętniczego.

Ich stosowanie zaleca się u osób z NT, które nie tolerują inhibitorów ACE. We wskazania wymienia się także niewydolność serca, albuminurię i przerost lewej komory serca.

Najczęściej stosowane substancje (nazwa handlowa leku):

Losartan:

• Losartan.

Walsartan:

• Avasart,
• Valsacor,
• Vanatex.

Telmisartan:

• Micardis,
• Polsart,
• Telmisartan EGIS.

Olmesartan:

• Olimestra,
• Olmetec,
• Olmesartan.

Antagoniści wapnia (blokery kanału wapniowego, dihydropirydynowe CCB)

Leki z tej grupy blokują kanały wapniowe w komórkach mięśni gładkich naczyń i ograniczają ich skurcz. Wykorzystuje się je szczególnie u pacjentów z izolowanym nadciśnieniem skurczowym (częstym u osób starszych) oraz w chorobach układu wieńcowego.

Najczęściej stosowane substancje (nazwa handlowa leku):

Amlodypina:

• Amlozek,
• Norvasc,
• Vilpin,
• Aldan.

Lerkanidypina:

• Lercan,
• Lecalpin,
• Primacor,
• Lercaprel.

Felodypina:

• Plendil.

Diuretyki

Leki moczopędne są jedną z najstarszych i najbardziej sprawdzonych klas leków hipotensyjnych. Ich podstawowe działanie polega na zmniejszeniu objętości płynów krążących w organizmie poprzez nasilenie wydalania sodu i wody przez nerki. Zmniejszenie objętości krwi prowadzi do spadku ciśnienia.

Wykorzystuje się je w terapii NT u pacjentów z opornym nadciśnieniem, seniorów, osób z obrzękami i nadciśnieniem niskoreninowym. W aktualnych zaleceniach preferuje się diuretyki tiazydowe (hydrochlorotiazyd) lub tiazydopodobne (indapamid, chlortalidon) ze względu na dłuższy ich czas działania i korzystniejszy profil metaboliczny.

Nazwy handlowe leków:

Hydrochlorotiazyd:

• Hydrochlorothiazide Orion.

Indapamid:

• Indapres,
• Diuresin SR,
• Tertensif SR.

Chlortalidon:

• Hygroton.

Czy tabletki na nadciśnienie tętnicze na receptę są bezpieczne?

Leki obniżające ciśnienie krwi należą do jednych z najlepiej przebadanych grup farmaceutyków. U większości pacjentów z nadciśnieniem ich przyjmowanie umożliwia utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi przez wiele lat.

Stosowanie niektórych leków na nadciśnienie może wymagać okresowej modyfikacji – np. z powodu działań niepożądanych lub zmiany ogólnego stanu zdrowia. W przypadku substancji czynnych, które wywołują u pacjenta skutki uboczne (np. kaszel, zawroty głowy, zbyt drastyczne spadki ciśnienia), lekarz może zalecić zmianę preparatu lub zmniejszenie ilości przyjmowanych leków.

Leczenie nadciśnienia tętniczego – perspektywy, kierunki i nowoczesne leki na nadciśnienie

Współczesna farmakologia rozwija preparaty na nadciśnienie, które opracowywane są z założeniem skutecznego działania hipotensyjnego i maksymalnego ograniczenia ryzyka powikłań. Powstają nowe formulacje leków na nadciśnienie bez skutków ubocznych obserwowanych dotychczas, formy o przedłużonym uwalnianiu, kombinacje różnych substancji czynnych w jednej tabletce oraz preparaty o większej stabilności działania.

W codziennej praktyce najważniejsze pozostaje jednak jedno: nadciśnienie należy kontrolować systematycznie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Niezależnie od tego, czy pacjent sięga po preparat dostępny w aptece, czy po formułę skomponowaną w terapii indywidualnej – skuteczność w przypadku leków zależy od zaangażowania, zmian w stylu życia i gotowości do konsekwentnego leczenia.

Bibliografia

1. Prejbisz, A., Dobrowolski, P., Doroszko, A., Olszanecka, A., Tycińska, A., Tykarski, A., … & Wolf, J. (2024). Wytyczne postępowania w nadciśnieniu tętniczym w Polsce 2024—stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego/Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, 10(3-4), 53-111.
2. McEvoy, J. W., McCarthy, C. P., Bruno, R. M., Brouwers, S., Canavan, M. D., Ceconi, C., … & Touyz, R. M. (2024). Wytyczne ESC 2024 dotyczące postępowania w podwyższonym ciśnieniu tętniczym i nadciśnieniu tętniczym. Polish Heart Journal (Kardiologia Polska), 82(II), 87-191.
3. Tykarski, A., Filipiak, K. J., & Rajzer, M. (2023). Zalecenia ESH 2023 dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym Próba komentarza na temat zmian w stosunku do zaleceń ESH/ESC 2018 i różnic w porównaniu z zaleceniami PTNT 2019. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, 9(2), 45-84.
4. Antoszek-Jastrzębska, P. (2025). Nadciśnienie tętnicze – objawy, leczenie, profilaktyka. Raport. Farmacja praktyczna, 3.
5. Trocha M. (2020). Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego w szczególnych sytuacjach klinicznych. W: Postępy i kontrowersje w farmakoterapii (red. D. Ksiądzyna), s 87-105. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla.
6. Jasiczek, J., & Doroszko, A. (2021). Inhibitory konwertazy angiotensyny i sartany we współczesnej terapii—czy dowolność wyboru zawsze jest zasadna?. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, 7(1), 1-11.
7. Siedlecki, P., & Kasprzak, J. D. (2022). Inhibitory układu renina–angiotensyna–aldosteron—jak właściwie wybierać w 2022 roku?. Choroby Serca i Naczyń, 19(2), 80-91.
8. Korzeniowska, K., & Cieślewicz, A. (2021). Antagoniści wapnia w leczeniu nadciśnienia tętniczego–jak zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych?. Lekarz POZ, 7(2).
9. Kazimierska, I. (2021). Solo iw duecie, czyli diuretyki i blokery kanału wapniowego w leczeniu NT u osób starszych. Kurier Medyczny, 4, 38-39.
10. Fatima, N., Ashique, S., Upadhyay, A., Kumar, S., Kumar, H., Kumar, N., & Kumar, P. (2024). Current landscape of therapeutics for the management of hypertension-a review. Current Drug Delivery, 21(5), 662-682.