Grzybica pochwy (kandydoza pochwy) – infekcja intymna, która wymaga leczenia
Grzybica pochwy to zakażenie błony śluzowej pochwy i sromu, której przyczyną jest nadmierny rozwój drożdżaków z rodzaju Candida. To jeden z najczęściej występujących problemów obok bakteryjnego zapalenia pochwy. Szacuje się, że infekcje wywołane drożdżakami dotyczą nawet 39% diagnozowanych przypadków problemów intymnych o podłożu infekcyjnym. Spośród wszystkich grzybiczych zapaleń pochwy 80-92% spowodowanych jest patogenem Candida albicans.
- To ważne statystyki, ponieważ konkretne drobnoustroje reagują inaczej na działanie różnych substancji aktywnych w preparatach – znajomość podłoża infekcji pozwala dobrać odpowiedni lek na grzybicę pochwy. Mimo szerokiego wyboru leków bez recepty, jeśli zastosuje się substancję, na którą dany patogen jest odporny, to terapia nie przyniesie oczekiwanych skutków.
Jakie są przyczyny grzybicy pochwy?
W warunkach fizjologicznych grzyby z rodzaju Candida występują w pochwie w niewielkich ilościach i nie powodują dolegliwości. Ich namnażanie się jest kontrolowane przez bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus), które zapewniają odpowiednie pH pochwy i gwarantują prawidłowy stan mikrobioty miejsc intymnych.
Zaburzenia równowagi mikrobiologicznej mogą prowadzić do większej podatności na infekcje i przerostu Candida. Do najczęściej rozpoznawanych rodzajów grzybicy zalicza się postać drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu, które może przebiegać w formie ostrej lub przewlekłej.
W wielu przypadkach infekcja grzybicza pochwy pojawia się:
- po antybiotykoterapii (zwłaszcza bez przyjmowania probiotyku),
- w okresie ciąży,
- w wyniku spadku odporności organizmu
- z powodu zaburzeń hormonalnych,
- w przypadkach nieprawidłowej higieny miejsc intymnych (za słabej, źle dobranej lub zbyt agresywnej).
Objawy grzybicy pochwy
Najczęstsze objawy grzybicy pochwy to:
- intensywny świąd, który nasila się zwłaszcza w nocy i po kontakcie z wilgocią;
- pieczenie i dyskomfort, szczególnie podczas oddawania moczu i stosunku płciowego;
- upławy o charakterystycznej, serowatej konsystencji i białym kolorze – w przeciwieństwie do infekcji bakteryjnych wydzielina nie ma nieprzyjemnego zapachu;
- podrażnienie błony śluzowej, które manifestuje się zaczerwienieniem i obrzękiem warg sromowych;
- pęknięcia śluzówki oraz drobne nadżerki (zwiększają dolegliwości bólowe).
Skuteczne leczenie kandydozy pochwy – substancje aktywne w lekach przeciwgrzybiczych
Eliminacja infekcji grzybiczej wymaga zastosowania substancji o działaniu przeciwgrzybiczym. Leki wykorzystywane w leczeniu kandydozy pochwy działają poprzez uszkodzenie błony komórkowej drożdżaków lub hamowanie ich namnażania.
Substancje te różnią się mechanizmami wpływu i skutecznością wobec różnych gatunków Candida, dlatego wybór odpowiedniego preparatu powinien uwzględniać przebieg infekcji oraz podatność patogenu na działanie substancji aktywnej – w tej kwestii zawsze warto skonsultować się z lekarzem. Skuteczne leczenie zakażenia grzybiczego pochwy powinno opierać się na wykonaniu posiewu.
Leki przeciwgrzybicze stosowane w leczeniu kandydozy pochwy działają przede wszystkim poprzez blokowanie syntezy ergosterolu – jednego z ważniejszych składników błony komórkowej grzybów. Jego niedobór prowadzi do zwiększonej przepuszczalności błony i skutkuje utratą istotnych składników komórkowych, a w konsekwencji śmiercią komórki grzybiczej.
Co stostuje się na grzybicę pochwy? Kandydoza, drożdżyca
Klotrimazol jest jednym z najczęściej stosowanych azoli w miejscowym leczeniu kandydozy pochwy. Skuteczność związku potwierdzono w przypadku zakażeń wywołanych Candida albicans, jednak może być mniej efektywny wobec bardziej opornych szczepów (m.in. Candida glabrata czy Candida krusei). Innym często stosowanym związkiem jest mikonazol. Działa w sposób podobny do klotrimazolu, jednak wykazuje dodatkowe właściwości przeciwbakteryjne wobec niektórych bakterii Gram-dodatnich. Oprócz hamowania syntezy ergosterolu wpływa także na enzymy odpowiedzialne za metabolizm lipidów w komórce grzyba – co również prowadzi do jego obumarcia.
W leczeniu drożdżycy pochwy stosuje się również leki na receptę zawierające nystatynę – antybiotyk polienowy. W odróżnieniu od pochodnych imidazolu nie wchłania się przez błonę śluzową, dlatego działa wyłącznie miejscowo. Skuteczność nystatyny potwierdzono w leczeniu Candida albicans, ale jej działanie na inne gatunki może być ograniczone.
Flukonazol jest stosowany głównie w terapii doustnej, ale dostępne są również preparaty do stosowania miejscowego – wykazuje wysoką skuteczność wobec większości szczepów Candida, choć nie działa na Candida krusei oraz bywa mniej skuteczny w przypadku Candida glabrata.
W terapii stosuje się także butokonazol, tiokonazol i terkonazol. To substancje o szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego, skuteczne wobec Candida albicans oraz niektórych szczepów opornych, w tym Candida glabrata.
- Butokonazol – pochodna imidazolu o długim czasie działania, stosowana w postaci kremów dopochwowych. Cechuje się dobrą penetracją błony śluzowej i dłuższym utrzymywaniem się w miejscu aplikacji.
- Tiokonazol wykazuje wysoką skuteczność wobec Candida albicans oraz niektórych opornych szczepów grzybów drożdżopodobnych. Stosowany jest głównie w postaci maści i kremów dopochwowych.
- Dostępny wyłącznie na receptę terkonazol charakteryzuje się silniejszym działaniem przeciwgrzybiczym, a jego formuła pozwala na krótsze schematy leczenia. Jest skuteczny wobec szczepów Candida albicans oraz niektórych opornych gatunków (jest stosowany u pacjentek z nawracającą grzybicą pochwy).
Kiedy stosować leki zwalczające grzybicę pochwy na receptę?
Leki na receptę stosuje się w infekcjach przewlekłych i opornych na leczenie. W przypadku ciężkich lub nawracających infekcji lekarz może zalecić terapię skojarzoną, łączącą leki doustne, globulki oraz preparaty miejscowe.
Tabletki doustne:
- Fluconazole Polfarmex,
- Diflucan,
- Flumycon,
- Mycosyst,
- Orungal.
Globulki i tabletki dopochwowe:
- Gyno Pevaryl 150,
- Nystatyna VP,
- Macmiror Complex.
Kremy dopochwowe:
- Gynazol,
- Gyno Pevaryl.
Leki dostępne bez recepty na grzybicę pochwy
Kapsułki i globulki dopochwowe – preparaty dostępne bez recepty to np.: Gynoxin Optima, Gynoxin Uno, Clotidal MAX, Pirolam Intima Vag, Canditon. Wśród kremów dopochwowych można wymienić: Gynoxin krem, Clotrimazolum Hasco, Canesten krem, Ziaja Clotrimazolum krem.
Q&A – leczenie grzybicy pochwy
Ile trwa nieleczona grzybica pochwy?
Nieleczona grzybica pochwy może trwać przez wiele tygodni, a w niektórych przypadkach przechodzić w postać przewlekłą z okresowymi nawrotami. Objawy mogą nasilać się podczas cyklu miesiączkowego, w ciąży lub przy osłabieniu odporności.
Czy stosowanie silnych leków na grzybicę pochwy zawsze jest konieczne?
Przy łagodnych infekcjach skuteczne mogą być preparaty bez recepty, zwłaszcza globulki i kremy dopochwowe. Silniejsze leki doustne są zalecane przy nawracających zakażeniach lub gdy objawy nie ustępują mimo terapii miejscowej.
Czy leki na grzybicę bez recepty są skuteczne?
Leki na grzybicę pochwy dostępne bez recepty mogą skutecznie eliminować infekcję w początkowej fazie zakażenia. Przy nawrotach lub braku poprawy po kilku dniach konieczna może być konsultacja lekarska, zbadanie konkretnej przyczyny zakażenia pochwy i zastosowanie silniejszych substancji, dobranych do charakterystyki patogenu.
Jak wygląda leczenie grzybicy pochwy w ciąży?
W ciąży stosuje się wyłącznie leki miejscowe. Terapia doustna nie jest zalecana, dlatego przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest konsultacja z lekarzem. W przypadku grzybicy pochwy u kobiety ciężarnej specjalista może zalecić przyjmowanie doustnych leków, tylko jeśli korzyści wynikające z ich stosowania przewyższają potencjalne ryzyko dla zdrowia matki i dziecka.
Bibliografia
- Zimmer, M., Huras, H., Kamiński, P., Karowicz-Bilińska, A., Drews, K., Fuchs, T., & Pomorski, M. (2020). Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników—zastosowanie antyseptyków w przypadkach nieswoistych stanów zapalnych pochwy. Ginekol. Perinatol. Prakt, 5, 90-97.
- Pytka, M., Kordowska-Wiater, M., & Jarocki, P. (2019). Mikrobiom układu płciowego kobiet. Advancements of Microbiology, 58(3).
- Maleszka, R., Adamski, Z., Szepietowski, J., & Baran, E. (2015). Treatment of superficial fungal infections–recommendations of experts of Mycological Section of Polish Dermatological Society. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 102(4), 305-315.
- Niemiec, T., Drews, K., Kotarski, J., Oszukowski, P., Spaczyński, M., Tomaszewski, J., Ziemniak, W. (2011). Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu. Ginekol Pol., 11(82,) 869-873.
- Tuszyński, P. K. (Ed.). (2022). Zdrowie kobiety z perspektywy farmaceuty. Kraków: Wydawnictwo Farmaceutyczne.
- Sybilski, A. J. (2022). Nystatyna–skuteczny lek przeciwgrzybiczy. Medycyna Faktów, 15(4 (57)), 468-472.
- Miller, M. (2014). Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia. Ginekologia po dyplomie, 16(5), 59-68.
- Ejdys, E., & Rasztęborska, A. N. (2010). Role of biofilm in survivability and viability of candida genus fungi outside host’s body. Mikologia Lekarska, 17(3), 155-159.
- Grygorczuk-Płaneta, K., Kordaczuk, J., & Kaczmarek, P. (2020). Czynniki wirulencji oraz leczenie infekcji wywoływanych przez drożdżaka Candida albicans. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce, 32.
