Infekcje dróg moczowych – jakie leki na zapalenie cewki moczowej?

W 2019 roku na całym świecie odnotowano aż 405 mln przypadków zakażeń układu moczowego. Do tej kategorii zaliczają się infekcje pęcherza, cewki moczowej, nerek oraz gruczołu krokowego u mężczyzn. W większości przypadków przyczyną zakażeń są bakterie, jednak mogą wywoływać je również wirusy oraz grzyby.

Zapalenie cewki moczowej to jeden z częściej diagnozowanych problemów, wymagających szybkiego wdrożenia leczenia, aby uniknąć powikłań i ograniczyć ryzyko przenoszenia infekcji na inne osoby. Co warto wiedzieć na temat leków stosowanych w terapii tej przypadłości? 

Definicja, przyczyny i objawy zapalenia cewki moczowej

Zapalenie cewki moczowej to stan zapalny układu moczowo-płciowego, który może mieć podłoże bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Objawia się pieczeniem podczas oddawania moczu, częstszą potrzebą korzystania z toalety i nieprawidłowym wyciekiem z cewki moczowej.

Jakie jest podłoże problemu – rzeżączkowe czy nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej?

Infekcja może wynikać z bezpośredniego kontaktu z zakażonym partnerem seksualnym lub być konsekwencją nadmiernego namnożenia patogenów bytujących w układzie moczowo-płciowym. U osób aktywnych seksualnie czynnikiem sprawczym są najczęściej drobnoustroje przenoszone drogą płciową, natomiast w innych przypadkach zakażenie rozwija się na skutek zaburzenia równowagi mikroflory układu moczowego.

Rozróżnienie rzeżączkowego i nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej opiera się na badaniach mikrobiologicznych.

• Infekcja wywołana przez Neisseria gonorrhoeae (rzeżączkę) charakteryzuje się ropną wydzieliną z cewki moczowej i silnym bólem podczas oddawania moczu.
• Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej najczęściej jest spowodowane przez Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium lub Ureaplasma urealyticum i może przebiegać łagodniej, z mniej intensywnymi objawami.

Jak odróżnić zapalenie cewki moczowej od innych chorób układu moczowego?

Postępowanie opiera się na analizie występujących objawów i wyników badań laboratoryjnych. Diagnostyka zapalenia cewki moczowej obejmuje badanie moczu, posiew i testy PCR w kierunku bakterii i wirusów przenoszonych drogą płciową.

• W przypadku zapalenia cewki moczowej ból pojawia się na początku oddawania moczu i najczęściej dotyczy ujścia cewki moczowej. Może pojawiać się wydzielina o śluzowym lub ropnym charakterze, ale gorączka i ból lędźwiowy nie występują.
• Zapalenie pęcherza wiąże się z częstym oddawaniem moczu i bólem nasilającym się pod koniec mikcji. W niektórych przypadkach obserwuje się krew w moczu.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek powoduje silny ból w okolicy lędźwiowej, wysoką gorączkę, dreszcze i osłabienie.

Nieleczone zakażenie może prowadzić do powikłań, dlatego w momencie pojawienia się pierwszych objawów zaleca się jak najszybsze wdrożenie terapii farmakologicznej. Postępowanie opiera się na antybiotykach, lekach przeciwwirusowych lub przeciwgrzybiczych – w zależności od lokalizacji i przyczyny zakażenia. To bardzo ważna kwestia. Decyzję o wyborze preparatu podejmuje lekarz po analizie wyników badań mikrobiologicznych. U niektórych kobiet i mężczyzn stosuje się także terapie wspomagające.

Jakie leki stosuje się w leczeniu zapalenia cewki moczowej?

Leczenie farmakologiczne dobiera się na podstawie przyczyny zakażenia. Najczęściej stosuje się antybiotyki o szerokim spektrum działania, a w przypadkach infekcji wirusowych i grzybiczych – leki przeciwwirusowe lub przeciwgrzybicze. Wspomagająco stosuje się również środki przeciwzapalne i leki objawowe, które zmniejszają stan zapalny oraz łagodzą ból i uczucie pieczenia podczas oddawania moczu.

Zapalenie cewki moczowej – leki przeciwbakteryjne

Antybiotyki są podstawą terapii bakteryjnego zapalenia cewki moczowej. Wybór substancji zależy od rodzaju patogenu oraz jego wrażliwości na określone leki.

W infekcjach wywołanych przez Chlamydia trachomatis oraz Mycoplasma genitalium stosuje się antybiotyki makrolidowe i tetracyklinowe. Zakażenia rzeżączkowe wymagają podania cefalosporyn lub fluorochinolonów.

Substancje stosowane w leczeniu infekcji bakteryjnej to: 

• azytromycyna (Sumamed, Azitrox, Macromax),
• doksycyklina (Doxycylina TZF, Unidox Solutab),
• ceftriakson (Biotrakson, Tartriakson),
• cyprofloksacyna (Cipronex, Proxacin, Ciprofloxacin Kabi),
• lewofloksacyna (Levalox, Tavanic),
• metronidazol (Metronidazol Polpharma, Trichopol, Flagyl).

Furagina – substancja czynna popularnych tabletek na zapalenia pęcherza

Chociaż furagina jest kojarzona z preparatami na zapalenie pęcherza, tak jej skuteczność w przypadku zapalenia cewki moczowej spowodowanego bakteriami jest znacznie mniejsza.

Furagina (furazydyna) to substancja stosowana w leczeniu niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych. Należy do grupy chemioterapeutyków z pochodnych nitrofuranu. Działa przeciwbakteryjnie, ale nie jest klasyfikowana jako antybiotyk. Ogranicza namnażanie bakterii poprzez zaburzenie ich metabolizmu oraz uszkodzenie struktury DNA.

Jest skuteczna przeciwko Escherichia coli – bakterii, która najczęściej powoduje zakażenia układu moczowego. Wykazuje także aktywność wobec innych drobnoustrojów (m.in. Klebsiella pneumoniae i Enterococcus faecalis), jednak nie działa na Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae czy Mycoplasma genitalium – czyli zgodnie z powyższymi informacjami – na patogeny, które najczęściej powodują infekcje błony śluzowej cewki moczowej. Ze względu na ograniczony zakres działania, furagina nie jest pierwszym wyborem w terapii tego zakażenia.

Może być stosowana jako alternatywa w sytuacjach, gdy problem dotyczy także pęcherza moczowego, ale tylko wtedy, gdy badania mikrobiologiczne potwierdzą wrażliwość bakterii na ten lek bez recepty.

Leki przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe w leczeniu zapalenia cewki moczowej

Grzybicze zapalenie cewki moczowej występuje rzadziej i najczęściej jest wywołane przez Candida albicans. Infekcja grzybicza może wystąpić u osób z osłabioną odpornością, po antybiotykoterapii lub u pacjentów stosujących leczenie immunosupresyjne. Terapia skupia się na podawaniu preparatów doustnych oraz środków miejscowych, które eliminują drożdżaki z układu moczowego.

Leki przeciwwirusowe w zapaleniu dróg moczowych

Infekcje wirusowe układu moczowego są najczęściej związane z zakażeniem wirusem opryszczki pospolitej (HSV). Objawy obejmują ból, owrzodzenia oraz pieczenie podczas oddawania moczu. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych, które ograniczają namnażanie wirusa i skracają czas trwania infekcji.

Leki przeciwzapalne i objawowe stosowane wspomagająco

Leczenie wspomagające uwzględnia leki dostępne bez recepty – niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz środki łagodzące ból i pieczenie. Preparaty nie eliminują przyczyny infekcji, jednak pomagają złagodzić dolegliwości.

Na objawy zapalenia cewki moczowej i innych zakażeń układu moczowego mogą pomóc:

• ibuprofen – niesteroidowy lek przeciwzapalny, zmniejszający ból i obrzęk;
• paracetamol – środek przeciwbólowy stosowany w celu złagodzenia dyskomfortu podczas oddawania moczu;
• drotaweryna – lek rozkurczowy, który zmniejsza napięcie mięśniowe cewki moczowej i ułatwia mikcję;
• lidokaina – stosowana miejscowo w celu zmniejszenia pieczenia i bólu.

FAQ – leki na zapalenie cewki moczowej

Dlaczego zapalenie cewki moczowej u mężczyzn występuje rzadziej niż zapalenie cewki moczowej u kobiet?

U kobiet cewka moczowa jest krótsza i znajduje się blisko pochwy oraz odbytu. Taka anatomia zwiększa ryzyko przedostania się bakterii do dróg moczowych. U mężczyzn dłuższa cewka moczowa stanowi większą barierę dla patogenów i tym samym ogranicza częstość infekcji.

Czy ziołowe leki na zapalenie pęcherza dostępne bez recepty pomogą na infekcje cewki moczowej?

Ziołowe preparaty mogą wspierać terapię, ale nie eliminują bezpośredniej przyczyny zapalenia. W przypadku infekcji bakteryjnej konieczne jest leczenie antybiotykowe dobrane do rodzaju patogenu (na podstawie wymazu z cewki moczowej).

Czy domowe sposoby na zapalenie cewki moczowej działają?

Nawodnienie i środki zakwaszające mocz mogą łagodzić objawy, jednak należy pamiętać, że nie stanowią alternatywy dla leczenia farmakologicznego. Brak wdrożenia odpowiednich metod leczenia zakażenia dróg moczowych może prowadzić do powikłań.

Zapalenie gruczołu krokowego a infekcje dolnych dróg moczowych

Zapalenie gruczołu krokowego może być skutkiem przewlekłych infekcji dróg moczowych. Objawy zakażenia to ból w okolicy krocza, trudności w oddawaniu moczu i uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. Jeśli dojdzie do wystąpienia objawów wskazujących na zapalenie gruczołu krokowego, koniecznie należy skontaktować się ze specjalistą.

Bibliografia

1. Rechberger, T., & Rechberger, E. Urinary tract infections in women–how to diagnose and treat them effectively. Lekarz POZ, 6(3), 185-195.
2. Toczek-Wasiak, A., Salata, B., & Dzierżanowski, T. (2022). Zakażenia układu moczowego w opiece paliatywnej. Med Paliat, 14(1), 1-10.
3. Sochaj, M. (2019). Rekmendacje dotyczące postępowania w zakażeniach męskiego układu moczowego i płciowego. Postępy Andrologii Online, 6(2), 29–42.
4. Duława, J. (2022). Zakażenia układu moczowego jako problem interdyscyplinarny. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
5. Choroszy-Król, I. (2011). Choroby przenoszone drogą płciową–zagrożenie na wakacjach. Family Medicine & Primary Care Review, (2), 287-291.
6. Juszczak, K., Dybowski, B., Holecki, M., Hryniewicz, W., Klimek, H., Kłoda, K., … & Drewa, T. Wytyczne Towarzystw Naukowych (PTU, PTGiP, PTMR) dotyczące diagnostyki, terapii i postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach dolnych dróg moczowych. Sepsis, 3, 2.
7. Parczewski, M., Bociąga-Jasik, M., Inglot, M., Mularska, E., & Witak-Jędra, M. (2019). Zasady opieki nad osobami zakażonymi HIV. Zalecenia PTN AIDS 2019. Polskie Towarzystwo Naukowe AIDS.
8. Drosdzol-Cop, A., Białka, A., Bakon, I., & Skrzypulec-Plinta, V. (2017). Zakażenia narządów płciowych u dziewcząt–profilaktyka i leczenie. Pediatria Polska, 92(2), 190-195.
9. Jonczyk, P., Szczerba, K., Kandefer, B., Potempa, M., Tynior, W., & Kajdaniuk, D. (2016). Rzadkie przypadki bezoarów w drogach moczowych u pacjentów diabetologicznych—przegląd doniesień kazuistycznych. Diabetologia Praktyczna, 2(4), 150-157.
10. Choroszy-Król, I., Bober, T., & Frej-Mądrzak, M. (2013). Chlamydia trachomatis–aspekty kliniczne i terapeutyczne. Family Medicine & Primary Care Review, (3), 447-449.
11. Lachowicz, M. (2023). Zakażenia układu moczowego–co powinien wiedzieć farmaceuta?. Aptekarz Polski, (198).